ساخت و بررسی کارآیی پنج آزمون تصویری ارزیابی ولع مصرف در معتادان مواد افیونی

هدف: هدف این بررسی، تهیه آزمون تصویری بررسی ولع مصرف در معتادان مواد افیونی با به کارگیری شاخص های تصویری ایجاد کننده ولع مصرف بود. روش: 175معتاد به مواد افیونی در پنج گروه (تزریق هرویین، کشیدن هرویین، استنشاق هرویین، کشیدن و خوردن تریاک و کشیدن کراک)، که طی 11 ماه در سال های 1385 و 1386 به مرکز ملی مطالعات اعتیاد ایران مراجعه کرده بودند، در این بررسی شرکت کردند. تهیه آزمون در مراحل زیر انجام شد: استخراج نشانه های تصویری ایجاد کننده ولع در جلسات تبادل افکار متخصصان و معتادان، دسته بندی و تهیه تصاویر تأثیرگذار از لیست نشانه ها، رتبه بندی شدت ولع ایجاد شده با تصاویر توسط معتادان، دسته بندی و چینش نهایی، تهیه آزمون تصویری ارزیابی ولع مصرف کامپیوتری در گروه های مختلف معتادان مواد افیونی در پنج گروه، تعیین امتیاز ولع مصرف در معتادان مواد افیونی و بررسی میزان اعتمادپذیری آزمون ها در ایجاد ولع مصرف. همه آزمودنی ها به پرسش نامه ویژگی های جمعیت شناختی، چک لیست علایم محرومیت و مسمومیت مواد، پرسش نامه افسردگی بک، آزمون ریون  و شاخص شدت اعتیاد پاسخ دادند. داده ها به کمک روش های آمار توصیفی و ضریب همبستگی پیرسون تحلیل شدند. یافته ها: میانگین نمرات ولع مصرف القاشده به وسیله آزمون ها در گروه آزمودنی های مصرف کننده کشیدنی کراک و مصرف کننده تزریقی هرویین به میزان معنی داری بالاتر از ولع مصرف در دو گروه مصرف کنندگان تریاک بود (21/12=f، 001/0p<). آزمون تعقیبی توکی تفاوت میانگین نمرات ولع مصرف را در مصرف کنندگان هرویین با تریاک (89/27=i-j ، 001/0p<) و در مصرف کنندگان کراک و تریاک (89/27=i-j ، 001/0p<) معنی دار نشان داد.  بررسی میزان پایایی نتایج به دست آمده در آزمون های ولع مصرف به وسیله دو روش آلفای کرونباخ و دونیمه سازی، نشانگر پایایی خوب آزمون در بیشتر آزمون ها (به جز مواردی از آزمون های تریاک) بود. میزان ولع مصرف با سن (26/0- =r ، 001/0p<) و طول دوره سوءمصرف مواد ارتباط منفی (23/0- =r ، 01/0p<) و با نمره ترکیبی مشکلات خانوادگی شدت اعتیاد ارتباط معنی دار داشت ( 18/0=r ، 05/0p<). نتیجه گیری: با تهیه آزمون ارزیابی ولع مصرف در گروه های مختلف معتادان مواد افیونی، که از اعتبار و پایایی مناسبی برخوردار باشد، می توان به شناسایی بیشتر ویژگی های این پدیده به کمک روش هایی چون تصویربرداری عملکردی مغز و ارزیابی پیش از دوره های درمانی و پس از آن و تعیین میزان موفقیت پروتکل های درمانی در کاهش ولع مصرف یاری رساند. هم چنین با این روش می توان رابطه پدیده ولع مصرف با سایر ویژگی های بیماری اعتیاد را بررسی کرد.